W 2015 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych ONZ wspólnie z rządami 193 krajów członkowskich podjęła się realizacji 17 celów zrównoważonego rozwoju. Zdawano sobie sprawę, że aby osiągnąć postulaty dokumentu „Agenda 2030” na poziomie globalnym konieczne będzie regularne sprawdzanie postępów pracy rządów i dzielenie się doświadczeniem z realizacji zadań. W tych celach ONZ organizuje spotkania z udziałem przedstawicieli rządów, m.in. Forum Polityczne Wysokiego Szczebla (High-Level Political Forum, HLPF,) oraz Szczyt SDG (SDG Summit).
Forum Polityczne Wysokiego Szczebla odbywa się co roku w lipcu pod patronatem ECOSOC (Rady Społeczno-Gospodarczej ONZ). To na nim przedstawiciele ministerstw przedstawiają krótkie raporty z realizacji celów oraz te dokładniejsze przeglądy – Voluntary National Review (VNR). Z kolei Szczyt SDG zwoływany jest co cztery lata we wrześniu przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Przyjeżdżają na niego najwyżsi przedstawiciele państw. Ten rok jest dla nas szczególny – zaplanowano obydwa wydarzenia oraz Polska zgłosiła się do przedstawienia dobrowolnego przeglądu VNR z realizacji celów zrównoważonego rozwoju na forum HLPF.
Forum Polityczne Wysokiego Szczebla odbywało się od 10 do 19 lipca 2023 r. w Siedzibie Głównej ONZ w Nowym Jorku. W obradach ONZ mógł uczestniczyć każdy, ale upoważnienie do zabierania głosu na sesjach było możliwe dzięki wsparciu IFLA i statusowi przedstawiciela organizacji pozarządowych. W głównym programie forum nie było sesji odnoszących się bezpośrednio do bibliotek, ale sesje organizowane przez grupy interesariuszy skupionych wokół edukacji, równouprawnienia, ochrony klimatu czy zrównoważonych miast poruszały zagadnienia wspólne dla działań bibliotek.
Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich IFLA reprezentując środowisko bibliotekarzy, uczestniczy w obradach międzynarodowych instytucji, m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych. W tym roku na lipcowe forum zaprosiła przedstawicieli środowiska bibliotekarskiego z 6 państw przedstawiających raporty krajowe VNR. Byli to pracownicy sektora bibliotek z Bahrajnu, Chile, Irlandii, Kenii, Polski i Stanów Zjednoczonych. Celem tego projektu było wzmocnienie relacji z krajowymi delegacjami, zabieranie głosu na sesjach, aby dzielić się działaniami bibliotek oraz udział w wydarzeniach towarzyszących i spotkaniach ONZ.
Każdy z uczestników delegacji IFLA miał szereg zadań do wykonania związanych z uczestnictwem w forum. Na etapie prac nad raportami kontaktowaliśmy się z określonymi agendami w ministerstwach i przedstawiliśmy znaczenie oraz działania bibliotek w realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Następnie przed wyjazdem każdy z nas kontaktował się z krajową delegacją oraz przedstawicielstwem rządu przy ONZ. Na samym forum uczestniczyliśmy w sesjach i zabieraliśmy głos w sprawie bibliotek.
W ramach wydarzeń towarzyszących IFLA zorganizowała 2 webinaria oraz spotkanie w Bibliotece ONZ w Nowym Jorku. Na webinariach omówiono kampanię Culture2030Goal i współpracę bibliotek z rządami przy opracowaniu krajowych raportów. Sesja w Bibliotece ONZ została poświęcona integracji informacji jako ważnym elemencie dokumentu ONZ „Summit of the Future”.
Każdy z delegatów przedstawił, jak ich biblioteki realizują elementy integracji informacji:
- wsparcia dla niezależnych mediów,
- wzmocnienia roli użytkownika i ruchu open access,
- rozwijania ekosystemu informacyjnego i zaufania społecznego.
Gościem specjalnym sesji była Melissa Fleming (Under-Secretary-General for Global Communications) kierująca Departamentem Komunikacji Globalnej ONZ. Wnioski z dyskusji zostały przekazane do Departamentu Komunikacji biorącego udział w konsultacjach dokumentu „Summit of the Future”, który zostanie przedstawiony na wrześniowym szczycie.
Ważnym elementem forum była prezentacja krajowych raportów. Polski raport został przedstawiony na sesji 19 lipca przez Waldemara Budę, Ministra Rozwoju i Technologii. Dużą wagę w prezentacji poświęcono planom rozwoju i ochrony środowiska w Polsce. W samym raporcie zwrócono uwagę na działania bibliotek w ramach celów rozwoju (dokument dostępny jest na stronie MRIT). W sesji pytań i odpowiedzi pojawiły się głosy przedstawicieli rządów innych krajów o wdrażanie projektów energetycznych i społecznych. Jako przedstawiciel organizacji pozarządowych miałam możliwość przedstawienia najważniejszych zmian społecznych, podkreślenia roli bibliotek i zadania pytań o rolę organizacji pozarządowych w realizacji celów rozwoju. Ta sesja była jedyną, na której przedstawiciele rządów wspomnieli o działaniach bibliotek w kontekście realizacji Agendy 2030.
Udział w forum był ważnym elementem pracy rzecznicznej środowiska bibliotekarskiego. Pozwolił na nawiązanie nowych kontaktów zawodowych i wzmocnienie współpracy z krajowymi agendami odpowiedzialnymi za wdrożenie celów. Umieszczenie zapisów o bibliotekach w krajowym raporcie był wynikiem ważnych działań realizowanych w bibliotekach w ostatnich latach oraz zabiegów rzeczniczych podjętych przez środowisko. To istotny krok we wzmocnieniu pozycji bibliotek i otwarcia nowych możliwości zaangażowania się w wielosektorowe projekty.
Magdalena Gomułka
Biblioteka Śląska, przewodnicząca Okręgu Śląskiego SBP